Rozmieszczenie instrukcji BHP
Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie swoim pracownikom bezpiecznych warunków pracy. Instrukcje bhp mają za zadanie minimalizować niebezpieczeństwa wynikające z wykonywania danego zawodu. Dotyczą zarówno miejsc, gdzie występuje ryzyko zagrożenia zdrowia lub życia, jak również używanych maszyn i urządzeń. Dlatego pracownik zobowiązany jest do zapoznania się z jej treścią.
Co to instrukcja BHP?
W myśl art. 237 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy, mające na celu zapewnienie pracownikom bezpieczeństwa podczas wykonywania obowiązków służbowych. Instrukcje BHP to dokumenty, które zawierają zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, organizację pracy, a także szereg wskazówek oraz sposób działania na wypadek zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. W zależności od rodzaju ryzyka i potrzeb, wyróżniono cztery zasadnicze kategorie instrukcji BHP:
- ogólna instrukcja BHP,
- instrukcja stanowiskowa BHP,
- instrukcja na wypadek awarii,
- instrukcja BHP podczas pracy.
Wymagania dla instrukcji BHP zostały określone między innymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Natomiast instrukcje dotyczące konkretnych branż opierają się na rozporządzeniach poszczególnych ministerstw, pod które podlega dana dziedzina.
Przeczytaj również: Dokumentacja szkolenia okresowego BHP
Zawartość instrukcji – struktura
Instrukcje BHP powinny zawierać następującą strukturę, która zapewnia jasne i kompleksowe informacje o zasadach bezpieczeństwa w pracy:
- Czynności przed rozpoczęciem pracy – opis działań, które pracownik musi podjąć przed rozpoczęciem pracy, aby zapewnić bezpieczeństwo własne i innych osób.
- Zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy – wskazówki dotyczące prawidłowego i bezpiecznego wykonywania zadań związanych z danym stanowiskiem pracy.
- Czynności po zakończeniu pracy – procedury, które należy wykonać po zakończeniu pracy, aby zapewnić bezpieczeństwo, jak np. wyłączenie urządzeń, zabezpieczenie stanowiska pracy czy usunięcie materiałów niebezpiecznych.
Zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających niebezpieczeństwo – wytyczne dotyczące postępowania w sytuacjach kryzysowych, takich jak pożar, wypadek, czy inne zagrożenia zdrowia i życia, w tym udzielanie pierwszej pomocy i ewakuacja.
Obowiązujące prawo w zakresie instrukcji BHP
1. Kodeks pracy.
Art. 237 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu Pracy, nanosi na pracodawcę obowiązek wydania szczegółowej instrukcji oraz wskazówek dotyczących BHP na określonym stanowisku pracy.
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
Sprawy związane z instrukcjami stanowiskowymi reguluje również, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Według §41: „pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom do stałego korzystania aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:
- stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;
- obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
- postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;
- udzielania pierwszej pomocy.”
Instrukcje powinny być zwięzłe i zrozumiałe. Każdy pracownik po zapoznaniu się z nimi, powinien znać zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, oraz potrafić odpowiednio zareagować w razie wystąpienia sytuacji awaryjnej.
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r.
Kolejnym dokumentem określającym konieczność stosowania instrukcji bezpieczeństwa jest rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r.
Szczegółowo określa ono konieczność zapewnienia pracownikom (przez pracodawcę), instrukcji dotyczących użytkowania maszyn. Według §29 ust. 2 dokumenty te muszą zawierać: „co najmniej informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie:
- warunków użytkowania maszyn;
- występowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych;
- praktyki użytkowania maszyn.”
Przeczytaj także: przedłużenie uprawnień UDT.
Gdzie powinny znajdować się instrukcje BHP?
Przepisy nie precyzują dokładnie, gdzie należy umieścić instrukcje BHP, ale wskazują, że powinny być one dostępne dla pracowników do stałego korzystania. Każdy pracownik musi znać miejsce ich usytuowania i mieć zapewniony do nich łatwy dostęp w każdej chwili. Instrukcje BHP należy umieścić w miejscach, które zapewnią pracownikom wygodny dostęp. Zazwyczaj umieszczane są:
- bezpośrednio na danym stanowisku pracy,
- przy maszynach lub urządzeniach, których obsługi dotyczą,
- w specjalnie wyznaczonych miejscach na terenie zakładu pracy,
- w segregatorach przeznaczonych do przechowywania dokumentów BHP,
- w innych ogólnodostępnych miejscach, takich jak szatnie, pomieszczenia socjalne czy korytarze.
Dobre praktyki wskazują, aby instrukcje były umieszczane blisko stanowisk pracy, dla których zostały opracowane, oraz w pomieszczeniach ogólnodostępnych. Obowiązkiem pracodawcy jest także poinformowanie pracowników o lokalizacji tych dokumentów i upewnienie się, że każdy zatrudniony ma ciągły dostęp do instrukcji, szczególnie w razie sytuacji awaryjnych.
Masz pytania? Skontaktuj się z nami.
Specjalista ds. BHP, inspektor ochrony przeciwpożarowej, auditor wiodący ISO 45001:2018, biegły sądowy przy Sądzie Okręgowym w Warszawie, doradza i szkoli w zakresie bezpieczeństwa pracy w różnych branżach m.in. budownictwie, przemyśle energetycznym oraz zakładach produkcyjnych.
