Brak naturalnego oświetlenia stanowiska pracy

Niebawem czeka nas zmiana czasu z letniego na zimowy. Potocznie – dni staną się coraz krótsze. Naukowcy już wiele lat temu ustalili, że „krótsze dobry” oraz związane z tym, mniejsze oddziaływanie światła naturalnego na człowieka, niekorzystnie wpływa nie tylko na samopoczucie, ale również na zdrowie. Stąd nasuwa się pytanie – jak praca w pomieszczeniach bez okien, wpływa na wydajność osób w nich pracujących?

Jak w Polsce problem ten regulują obowiązujące akty prawne ?

Badania nad pracą w pomieszczeniu bez okien W 2014 roku przeprowadzono badania (Boubekri M. et.al. 2014), w które zaangażowano 49 pracowników korporacyjnych, z czego 27 osób umieszczono w biurach bez okien, a dwudziestu dwóm zapewniono stanowiska pracy w pobliżu okna. Wszyscy pracowali w godzinach 8:00-17:00. Badani nie poznali prawdziwego problemu badawczego, a jedynie dostali ogólnikową informację. Część z nich, wyraziła również zgodę na badanie aktygrafem (monitorowanie poziomu aktywności w ciągu dnia i nocy). Po miesiącu badań, wnioski były jednoznaczne. Wykazano, że badani pracujący w pomieszczeniach z oknami, miały większą aktywność w ciągu dnia (pomiar aktygrafem), lepsze wyniki w kwestionariuszach określających poziom jakości życia oraz lepszy i dłuższy sen. Osoby pracujący w biurach bez okien gorzej funkcjonowały w społeczeństwie, częściej bywały rozdrażnione, posiadały niższą kondycją mentalną i mniej witalności.

Praca w pomieszczeniu bez okna w aktach prawnych

Kodeks pracy w dość ogólny sposób informuje o obowiązku zapewnienia przez pracodawcę, odpowiednich warunków lokalowych w miejscu, w którym jest
wykonywana praca (art. 214). Pomieszczenia muszą być odpowiednio dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników oraz charakteru wykonywanych prac.
Problematykę oświetlenia na stanowiskach pracy reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Według § 25 rozporządzenia w pomieszczeniach stałej pracy (czyli takich, w których całkowity czas pracy każdego pracownika przekracza cztery godziny w ciągu jednej doby), pracodawca zobowiązany jest zapewnić światło dzienne. Istnieją jednak wyjątki wówczas gdy: „jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie wyłącznie elektrycznego oświetlenia pracodawca uzyska zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy” – czytamy.

Praca, która ma charakter dorywczy bądź polega na krótkotrwałym przebywaniu w związku z dozorem albo konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku w pomieszczeniu poniżej 2 godzin nie wymaga oświetlenia naturalnego, gdyż takiego pomieszczenia nie uważa się za pomieszczenie pracy. Natomiast, zarówno oświetlenie elektryczne oraz dostęp do światła dziennego w pomieszczeniach, muszą być zgodne z Polskimi Normami.

Więcej przepisów dotyczących omawianego zagadnienia zawarto w § 57 rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zgodnie z tym przepisem pomieszczenie przeznaczone do pobytu ludzi powinno mieć zapewnione oświetlenie dzienne dostosowane do jego przeznaczenia, kształtu i wielkości (z uwzględnieniem warunków określonych w par. 13 tego rozporządzenia oraz w ogólnych przepisach bezpieczeństwa).

Oświetlenie przy wykonywaniu pracy biurowej

Przy wykonywaniu pracy przed komputerem, należy wziąć pod uwagę przepisy zawarte w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

W załączniku do rozporządzenia, znajdziemy wytyczne dotyczące monitora ekranowego:

,,2.1.Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania:

a) znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,

b) obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,

c) jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy,

d) regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20° do tyłu i 5° do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° – po 60° w obu kierunkach,

e) ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.”

W punkcie następującym:

,,9.1. Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, a szczególnie:

a) poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach,

b) należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od ekranu monitora, w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie żaluzji lub zasłon w oknach.

9.2. Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem że będą to oprawy nie powodujące olśnienia.”

Masz pytania? Skontaktuj się z nami: https://ehsconsulting.pl/kontakt/

Agnieszka Kuźmicka

Specjalista ds. BHP, inspektor ochrony przeciwpożarowej, auditor wiodący ISO 45001:2018, biegły sądowy przy Sądzie Okręgowym w Warszawie, doradza i szkoli w zakresie bezpieczeństwa pracy w różnych branżach m.in. budownictwie, przemyśle energetycznym oraz zakładach produkcyjnych.