Służba BHP – kiedy jest wymagana i jakie ma obowiązki

Artykuł został opublikowany w kwietniowym wydaniu miesięcznika: Pracownik Samorządowy.

Zapewne spotkałeś na swojej drodze zawodowej inspektora lub specjalistę ds. BHP. Być może jesteś pracodawcą i zastanawiasz się, czy w twoim zakładzie jest potrzebne wsparcie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Niezależnie od tego, czy jesteś pracownikiem czy pracodawcą, warto wiedzieć, kiedy i w jakim zakresie może nam pomóc osoba realizująca zadania służby BHP.

Na wstępie należy zaznaczyć, że rozwój technologii, automatyzacja wielu procesów prowadzą do redukcji stanu zatrudnienia w organizacji. Podobnie w przypadku osób pełniących zadania służby BHP – zastanawiamy się, czy taka służba powinna zostać utworzona. Jeśli tak – w jakim zakresie? Czy delegować zadania osobom już pracującym w firmie, a może skorzystać z usług firmy zewnętrznej?

W artykule pokazujemy, że organizacja komórki BHP nie jest jedynie kosztem ciążącym na pracodawcy, a przeciwnie – odpowiednia polityka dotycząca regulacji bezpieczeństwa może zwiększyć rentowność zakładu pracy z uwagi na zmniejszoną liczbę wypadków przy pracy i innych zdarzeń niepożądanych.

Opłaca się dbać o bezpieczeństwo

Jak pokazują dane (J. Rzepecki, Badanie ekonomicznych skutków wdrażania systemów zarządzania BHP. Raport końcowy z realizacji zadania badawczego w ramach programu wieloletniego pn. „Dostosowywanie warunków pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej”, CIOP-PIB, Warszawa 2007) niespełnienie wymogów w zakresie bezpieczeństwa pracy może wiązać się z ponoszeniem różnych kosztów w przyszłości, np. związanych z absencją chorobową wynikającą z warunków pracy oraz obniżeniem wydajności pracy. Wprowadzenie sprawnie funkcjonującej strategii w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy może w dłuższej perspektywie przynieść wiele korzyści zarówno materialnych, jak i zdrowotnych, takich jak między innymi: ograniczenie wydatków i obciążenia opieki zdrowotnej, aktywność zawodowa osób starszych oraz zwiększenie wydajności firmy wywołane zmniejszeniem podatności na choroby i urazy. Oczywiste jest, że każdy uraz czy choroba wywołuje koszty zarówno u pracownika, jak i pracodawcy. Nie wszystkie widać na pierwszy rzut oka, co utrudnia ich oszacowanie.

Koszty związane z wypadkami i chorobami zawodowymi można podzielić na 3 podstawowe grupy:

– bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej i rehabilitacji,

– koszty spowodowane zmniejszeniem produktywności w wyniku urazów pracowników,

– koszty związane z wpływem na jakość życia i zdrowia pracowników.

Biorąc pod uwagę straty finansowe i niematerialne, odpowiedź na pytanie „jakie korzyści może przynieść wdrożenie zasad bezpieczeństwa pracy?” nasuwa się sama. Organizacje, które funkcjonują w oparciu o wysokie standardy bezpieczeństwa, osiągają lepszą wydajność, efektywność i rentowność, mają stabilniejszą pozycję na rynku. Dzięki spełnieniu wymogów prawnych, a także obraniu odpowiedniego planu w obszarze BHP, możemy uzyskać pozytywne efekty, takie jak: zmniejszenie ilości zwolnień chorobowych przez pracowników, polepszenie samopoczucia pracowników, obniżenie kosztów spowodowanych wypłacaniem odszkodowań, a także zwiększenie liczby klientów wymagających konkretnych standardów.

Kiedy służba BHP jest obowiązkowa?

W celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy warto skorzystać ze wsparcia eksperta – inspektora lub specjalisty ds. BHP. Na samym początku warto jednak wskazać, kiedy powinna być utworzona „służba BHP”.

W przypadku stanu zatrudnienia od 100 do 600 pracowników, pracodawca ma obowiązek utworzenia wieloosobowej lub jednoosobowej komórki albo zatrudnienia w tej komórce pracownika służby BHP w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wynika to z § 1 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU.1997 nr 109 poz. 704). W przypadku zakładów pracy, które liczą powyżej 600 pracowników, wymagane jest zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby BHP na każdych 600 pracowników (§ 1 ust. 4 rozporządzenia). Warto wskazać, że służba BHP podlega bezpośrednio pracodawcy.

Natomiast u pracodawcy będącego jednostką organizacyjną służba BHP podlega bezpośrednio osobie zarządzającej tą jednostką lub osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego, upoważnionej przez ten organ do sprawowania nadzoru w sprawach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Kompetencje specjalisty ds. BHP

W przypadku rekrutacji osoby na stanowisko inspektora lub specjalisty ds. BHP warto zwrócić uwagę na jej kompetencje. W Polsce, aby wykonywać pracę inspektora ds. BHP, należy posiadać zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy. Kolejnym stopniem w hierarchii wymagań kwalifikacyjnych jest starszy inspektor ds. BHP. W celu jego uzyskania należy posiadać 3-letni staż jako inspektor BHP z tytułem technika lub ukończyć studia kierunkowe bądź podyplomowe w zakresie BHP. Zgodnie z § 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie służby

W przypadku stanu zatrudnienia wynoszącego od 100 do 600 pracowników pracodawca ma obowiązek utworzenia wieloosobowej lub jednoosobowej komórki albo zatrudnienia w tej komórce pracownika służby BHP w niepełnym wymiarze czasu pracy.
bezpieczeństwa i higieny pracy, trzeci stopień zajmuje specjalista ds. BHP, który powinien posiadać wykształcenie kierunkowe wyższe lub podyplomowe i roczny staż pracy w służbie BHP. Następnie można zostać starszym specjalistą ds. BHP po uzyskaniu 3-letniego doświadczenia zawodowego w służbie BHP. Na samym szczycie w hierarchii wymagań kwalifikacyjnych jest główny specjalista ds. BHP.

W celu uzyskania takiego tytułu niezbędne jest wykształcenie zawodowe jak u specjalisty ds. BHP oraz 5-letnie doświadczenie w służbie BHP. Przed pracownikami służby BHP stoi szereg wymagań i obowiązków, które muszą spełnić.

Do takich obowiązków należą między innymi:
– rozumienie i interpretacja przepisów BHP, ich celów i zadań dotyczących bezpieczeństwa pracy;
– wykorzystywanie przepisów BHP na rzecz bezpiecznych warunków pracy;
– wykorzystywanie wiedzy z różnych dziedzin w celu budowania kultury bezpieczeństwa pracy;

Organizacje, które funkcjonują w oparciu o wysokie standardy bezpieczeństwa, osiągają lepszą wydajność, efektywność i rentowność, mają stabilniejszą pozycję na rynku. Dzięki spełnieniu wymogów prawnych, a także obraniu odpowiedniego planu w obszarze BHP, możemy uzyskać pozytywne efekty, takie jak zmniejszenie ilości zwolnień chorobowych przez pracowników, poprawa ich samopoczucia.
– projektowanie, ocena i analiza stanowisk pracy pod względem ergonomii;
– identyfikacja i eliminacja lub ograniczenie zagrożeń w środowisku pracy pod względem czynników szkodliwych;
– dokonywanie analizy ryzyka zawodowego, ocen zagrożeń pożarowych i działań w przypadku pożaru oraz dokonywanie analiz wypadków przy pracy.

Uprawnienia służby BHP są uwzględnione w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Do takich działań zaliczyć można między innymi:
– przeprowadzanie kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu wykonywania pracy;
– występowanie do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
– niezwłoczne wstrzymanie pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób;
– niezwłoczne odsunięcie od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób.
Czy będąc pracodawcą mogę samodzielnie wykonywać zadania służby BHP?
Kodeks pracy przewidział taką możliwość. Zgodnie z art. 23711 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU 2020 poz. 1320, t.j.), pracodawca posiadający ukończone szkolenie BHP niezbędne do wykonywania zadań służby BHP może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
– zatrudnia do 10 pracowników albo
– zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Dodatkowo, w przypadku braku kompetentnych pracowników – wykonywanie zadań służby BHP może zostać powierzone specjalistom spoza zakładu pracy. Na takie rozwiązanie wskazuje art. 237(11) § 2 kodeksu pracy i z niego korzysta coraz więcej pracodawców.

Po więcej informacji zapraszamy do kontaktu z firmą EHS Consulting. Doradzamy, szkolimy, konsultujemy – profesjonalne usługi BHP w Warszawie i online.
https://ehsconsulting.pl/kontakt/

Podobne wpisy