Zapylenie na stanowisku pracy

Zapylenie na stanowisku pracy. Co to znaczy? Czy to jest bardzo szkodliwe? Jak się zabezpieczyć? Pyły na stanowisku pracy występują niemal w każdym zakładzie produkcyjnym, są one wynikiem obróbki ubytkowej, spawania, odlewania, rozpylania i wiele innych procesów technologicznych. 

Czym jest pył? 

Są to wszelkiego rodzaju mgły, dymy, mgiełki aerozole i wszystkie pyłki unoszące się w powietrzu przez pewien czas. 

Czy pyły na stanowisku pracy są bardzo niebezpieczne? 

Na to pytanie nie można jednoznacznie odpowiedzieć, faktem jest jednak, że pyły w fabrykach produkcyjnych na pewno nam nie pomagają.

Szkodliwość pyłów zależy od kilku czynników takich jak: 

• Skład pyłu – im bardziej szkodliwy tym gorzej dla naszego organizmu 
• Wielkość cząstek –  im mniejsza tym dłużej wydalamy je z organizmu, nieraz jest to niemożliwe 
• Stężenie w powietrzu
• Czas ekspozycji 

Na niebezpieczeństwo związane ze szkodliwością pyłów najczęściej jesteśmy narażeni na budowie, dlatego koniecznie zapoznaj się z treścią  artykułu poświeconemu tej tematyce – BHP w budownictwie – najważniejsze informacje w pigułce.

Jakie są rodzaje pyłów?

Klasyfikacja pyłów oraz włókien ze względu na wielkość pyłu i jego oddziaływanie na ludzkie zdrowie wg Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. 2002 nr 217 poz. 1833):
● pył całkowity- zestaw wszystkich cząstek znajdujących się w danej objętości
powietrza,
● pył respirabilny- zestaw cząstek, które przechodzą przez nos i usta o średniej
wartości średnicy aerodynamicznej 3,5 ± 0,3
● włókna respirabilne- o długości powyżej 5 µm, maksymalnej średnicy poniżej 3 µm i stosunku długości do średnicy > 3
Największą rolę w historii pylic odgrywa pył respirabilny. Stanowi on najgroźniejszą frakcję pyłu. Pył respirabilny jest bardzo miałki i dociera aż do pęcherzyków płuc

W zależności od zmian, jakie zachodzą w organizmie, schorzenia tego rodzaju dzieli się na 2 główne typy:
● pylice kolagenowe – wywołuje je pył o działaniu zwłókniającym, np. azbest, i prowadzą do trwałego uszkodzenia bądź zniszczenia pęcherzyków płucnych.
● pylice niekolagenowe – wywołane przez pył o słabym działaniu zwłókniającym, np. tlenek cynku, nie powodują zmian w strukturze pęcherzyków płucnych.
Podstawowymi objawami pylicy płucnej są duszności wysiłkowe, długotrwały kaszel, odpluwanie wydzieliny śluzowej bądź śluzowo-ropnej, problemy z oddychaniem oraz przewlekła gorączka. Na tę chorobę cierpią najczęściej osoby, których praca wiąże się ze stałą ekspozycją na groźne dla zdrowia pyły, np. górnicy i pracownicy kamieniołomów, osoby zatrudnione w branży budowlanej, przemyśle pirotechnicznym, hutniczym i elektrycznym, stolarze, rolnicy oraz osoby pracujące z ptactwem.

Co może wywołać przebywanie długi czas w zapylonym pomieszczeniu bez zabezpieczeń?

• Podrażnienie błony śluzowej i dróg oddechowych wywołane najczęściej pyłami kredy, węgla, czy niektórych tworzyw sztucznych 
• Alergia (zapalenie płuc, nieżyt nosa, zapalenie krtani) – wywołane najczęściej przez pyły naturalne takie jak sierść, pyłki kwiatów, pyłki tworzone przez owady, a także kurz domowy.
  
• Nowotwór – różne substancje wywołują różne nowotwory, ale od samego przebywania w zapylonym pomieszczeniu możemy się nabawić nowotworów: płuc, oskrzeli, międzybłonniaka opłucnej i otrzewnej, nosa, zatok, pęcherza moczowego, jamy nosowej i zatok przynosowych.

Wpływ pyłu na środowisko

Jako procesy, w których powstaje najwięcej pyłów należy zaliczyć:
● ostrzenie,
● szlifowanie,
● polerowanie,
● mielenie,
● kruszenie,
● przesiewanie,
● transport,
● mieszanie ciał sypkich.

Jak się zabezpieczyć przed zapyleniem? 

W przypadku wysokiego zapylenia pracodawca jest zobowiązany:

• zmienić technologie produkcji, tam gdzie to możliwe
• zwilżać obrabiany materiał i stosować wyciągi nad każdą maszyną do obróbki 
• zastosować wentylację mechaniczną w całym zakładzie, a w przypadku pomieszczeń szczególnie zapylonych wentylacje miejscową wyposażoną w filtry powietrza
• zapewnienia masek przeciwpyłowy, a w skrajnych przypadkach także pełny kombinezon przeciwpyłowy

Pylice płuc zaliczamy do chorób zawodowych

Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”. Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową określoną w wykazie, przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Obowiązki pracodawcy w związku z chorobą zawodową pracownika

Obowiązkiem pracodawcy jest niezwłoczne zgłoszenie właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać pracownik lub były pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.

W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany:

1. ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
2. przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze,
3. zapewnić realizację zaleceń lekarskich.

Wykaz chorób zawodowych wraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym.

Zgodnie z art. 235 Kodeksu pracy, może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać:
● pracodawca,
● lekarz podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej,
● pracownik lub były pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną; były pracownik zgłasza podejrzenie choroby zawodowej bezpośrednio do poniżej wymienionych organów.

Rozpoznanie choroby zawodowej – podejmowane czynności krok po kroku

Postępowanie
Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się:
● właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu,
● właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy; ich właściwość ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika, lub według krajowej siedziby pracodawcy, w przypadku gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej siedzibie.

Wszczęcie postępowania
● właściwy państwowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje pracownika lub byłego pracownika, którego dotyczy podejrzenie, na badanie do uprawnionej jednostki orzeczniczej, celem wydania orzeczenia w sprawie choroby zawodowej.

Jednostki orzecznicze I stopnia
● poradnie i oddziały chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy,
● kliniki i poradnie chorób zawodowych uniwersytetów medycznych (akademii medycznych),
● poradnie chorób zakaźnych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy albo przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i pasożytniczych,
● podmioty lecznicze, w których nastąpiła hospitalizacja – w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych (ostre objawy choroby).

Jednostki orzecznicze II stopnia

Jednostkami orzeczniczymi II stopnia od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych I stopnia są instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy, m.in.:
● Instytut Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w Łodzi,
● Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu.

Ocenę narażenia zawodowego dokonuje:

● lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną – na etapie podejrzenia choroby
● lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej – w toku wydawania orzeczenia lekarskiego
● właściwy Państwowy Inspektor Sanitarny – w toku wydawania decyzji administracyjnej

Jeżeli lekarz orzecznik stwierdzi, że jego dokumentacja jest niepełna, może zwrócić się o jej uzupełnienie do:
● pracodawcy – w zakresie obejmującym sposób i organizację pracy, poziomu narażenia, pracy w godzinach nadliczbowych, stosowanych środków ochronnych, przekazania próbek stosowanych produktów (w celach diagnostycznych);
● lekarza profilaktyka – o uzupełnienie oceny narażenia zawodowego lub udostępnienie dokumentacji lekarskiej z badań profilaktycznych;
● lekarza prowadzącego leczenie – o udostępnienie dokumentacji medycznej związanej z chorobą zawodową;
● właściwego Państwowego Inspektora Sanitarnego – w zakresie oceny narażenia zawodowego, dokumentacji archiwalnej;
● pracownika – o uzupełnienie wywiadu zawodowego.

Stwierdzenie choroby zawodowej, brak podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej

Jeżeli lekarz orzecznik stwierdzi, że jego dokumentacja jest niepełna, może zwrócić się o jej uzupełnienie do:
● pracodawcy – w zakresie obejmującym sposób i organizację pracy, poziomu narażenia, pracy w godzinach nadliczbowych, stosowanych środków ochronnych, przekazania próbek stosowanych produktów (w celach diagnostycznych);
● lekarza profilaktyka – o uzupełnienie oceny narażenia zawodowego lub udostępnienie dokumentacji lekarskiej z badań profilaktycznych;
● lekarza prowadzącego leczenie – o udostępnienie dokumentacji medycznej związanej z chorobą zawodową;
● właściwego Państwowego Inspektora Sanitarnego – w zakresie oceny narażenia zawodowego, dokumentacji archiwalnej;
● pracownika – o uzupełnienie wywiadu zawodowego.

Tryb odwoławczy

• od decyzji właściwego państwowego inspektora sanitarnego wydanej w I instancji odwołać się może zarówno pracownik jak i pracodawca w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji – do właściwego państwowego inspektora sanitarnego II instancji (państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego/Głównego
  Inspektora Sanitarnego),
• decyzja wydana przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego w II instancji jest ostateczna i przysługuje na nią skarga do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji stronie,
• od wyroku właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie w terminie 30 dni.

Obowiązki pracodawcy

• informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami,
• w razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej przenieść go do innej pracy nienarażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy,
• w przypadku rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym,
• przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze,
• zapewnić realizację zaleceń lekarskich,
• prowadzić rejestr obejmujący przypadki stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby,
• obowiązkiem pracodawcy jest kierowanie pracowników na wstępne, okresowe, kontrolne badania profilaktyczne oraz rzetelne wypełnienie ,zagrożeń występujących na stanowisku pracy w skierowaniu na te badania,
• współpracować ze służbą medycyny pracy,
• powinnością pracodawcy jest także przesłanie zawiadomienia o skutkach choroby zawodowej do instytutu medycyny pracy oraz do właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
  ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób

Masz pytania dotyczące organizacji bezpiecznego miejsca pracy?

Oferujemy doradztwo w zakresie BHP, przeprowadzamy szkolenia BHP i PPOŻ. oraz opracowujemy dokumentację BHP.

Skontaktuj się z nami: https://ehsconsulting.pl/kontakt/