Kiedy mówimy o wypadku przy pracy?

Definicja wypadku przy pracy ustalona została w art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, ze zm.). Zgodnie z tym przepisem wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz albo śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.

W przedstawionej definicji występują 4 elementy, które muszą wystąpić razem, żeby dane zdarzenie uznać za wypadek przy pracy. Są to:
a) nagłość zdarzenia,
b) przyczyna zewnętrzna,
c) związek z pracą,
d) skutek zdarzenia w postaci urazu lub śmierci.

• Nagłość zdarzenia
• Przyczyna zewnętrzna
• Związek z pracą
• Uraz

Nagłość zdarzenia

Pojęcia ,,nagłości zdarzenia” nie należy rozumieć dosłownie jako zdarzenia natychmiastowego i jednorazowego, gdyż działanie może być kilkukrotne lub trwać przez pewien czas. W przypadku ustalenia, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy można posiłkować się orzecznictwem SN z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 24/99, wg. którego nagłość czas nie przekraczający jednej zmiany roboczej.

Przyczyna zewnętrzna

Nagłe zdarzenie jest wypadkiem tylko i wyłącznie wtedy gdy jest wywołane przyczyną zewnętrzną. Musi nastąpić z zewnątrz jakiekolwiek szkodliwe działanie aby zdarzenie było uznane za wypadek przy pracy.

Przyczyną zewnętrzną może być między innymi działanie elementów ruchomych, luźnych, ostrych, wystających maszyn, urządzeń lub narzędzi; działanie zbyt wysokich lub zbyt niskich temperatur (oparzenia, odmrożenia); działanie energii elektrycznej (porażenie prądem); działanie substancji chemicznych (np. zatrucia); wysiłek fizyczny; urazy spowodowane potknięciem i upadkiem.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przyczyną zewnętrzną lub współprzyczyną sprawczą może
być:

• obciążenie fizyczne wynikające z przenoszenia ciężarów, chociaż ciężar nie przekraczał dopuszczalnych
  norm (SN II UKN 419/00),
• nieudzielanie pierwszej pomocy (SN UKN 444/98),
• niezapewnienie odpowiedniej opieki medycznej (SN UKN 225/00),
• brak lub błędne orzeczenie co do braku przeciwwskazań do wykonywania określonej pracy (SN UKN
  49/00).

Podstawową zasadą przy rozpatrywaniu czy dany wypadek jest wypadkiem przy pracy jest ustalenie, że pozostające w związku z wykonywaniem pracy zdarzenie zewnętrzne było sprawczym czynnikiem nagłego i gwałtownego pogorszenia samoistnych schorzeń pracownika. Takie ustalenie wyczerpuje przesłanki uznania go za wypadek przy pracy (SN II UKN 130/97).
Przy kwalifikacji konkretnej okoliczności jako przyczyny zewnętrznej ważne jest aby stanowiła ona przyczynę sprawczą zdarzenia, natomiast nie musi to być przyczyna wyłączna. Zewnętrzną przyczyną sprawczą wypadku może być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia osoby już dotkniętej schorzeniem samoistnym. Warunkiem uznania wysiłku fizycznego za przyczynę zewnętrzną jest ustalenie, że wysiłek ten w sposób nagły i istotny przyspieszył i pogorszył istniejący stan chorobowy wywołany schorzeniem samoistnym (Sąd Apelacyjny w Warszawie I ACa 969/2008). Wykonywanie typowych czynności, choćby wymagających dużego wysiłku fizycznego, przez
pracownika, który doznał zawału serca w czasie i miejscu świadczenia pracy, nie może być uznane za zewnętrzną współprzyczynę wypadku przy pracy (SN I PK 79/09)

Związek z pracą

Zgodnie z definicją zawartą w art.3 ust.1 ustawy wypadkowej z 2002 r. o związku z pracą możemy mówić wówczas, gdy zdarzenie nastąpiło:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Zgodnie z tym orzecznictwem „Związek pomiędzy nagłą i zewnętrzną przyczyną wypadku a pracą polega na miejscowym i czasowym bądź funkcjonalnym powiązaniu przyczyny doznanego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci
pracownika z wykonywaniem czynności zmierzających do realizacji zadań pracodawcy, do których pracownik zobowiązał się w umowie o pracę lub będących przedmiotem polecenia przełożonych albo nawet podjętych samorzutnie w interesie pracodawcy.” (SN II PK 80/12 – uzasadnienie wyroku).

Zgodnie z definicją zawartą w art.3 ust.1 pkt 2 związek z pracą jest również wówczas, gdy pracownik wykonuje czynności bez polecenia, na rzecz pracodawcy. W tym przypadku sąd ocenia nie obiektywne działanie na rzecz pracodawcy ale subiektywne przekonanie pracownika, że działał na rzecz lub w interesie pracodawcy (por. wyrok Sądu
Apelacyjnego III AUa 1569/2004 i wyrok SN II UKN 86/99). W tym przypadki nie ma również znaczenia czy czynność podjęta przez pracodawcę była z nim wcześniej uzgadniana.

Uraz

Uraz w definicji ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych jest to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Definicja ta została jednak poszerzona w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Wprowadzenie do definicji wypadku przy pracy przesłanki urazu nie oznacza, że wykluczone jest kwalifikowanie istotnego pogorszenia stanu zdrowia jako urazu i wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 ust.1 i art.2 pkt 13 ustawy z 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. 2009 r Nr 167, poz. 1322) (SN II PK 311/10).
Definicję wypadku przy pracy przedstawiono na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego w celu wskazania kierunków jej interpretacji. Należy jednak pamiętać, że wyrok w konkretnej sprawie nie stanowi źródła prawa. Nie chodzi tu o rozbieżności w wykładni prawa, a o ustalenia sądu dotyczące stanu faktycznego będącego podstawą wydania orzeczenia.

Jeśli Twój pracownik uległ wypadkowi przy pracy i potrzebujesz pomocy w ustaleniu okoliczności i przyczyn tego zdarzenia – skontaktuj się z nami.

Dowiedz się także kto dostarcza środki ochrony indywidualnej i jak mogą zwiększyć poziom bezpieczeństwa pracowników.

Uczestniczyliśmy w kilkudziesięciu postępowaniach wypadkowych, jesteśmy wykwalifikowana w sporządzaniu dokumentacji powypadkowej zatem możemy pomóc również Tobie.

Skontaktuj się z nami: https://ehsconsulting.pl/kontakt/