Ochrona środowiska w przedsiębiorstwie

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z odpowiednimi obowiązkami po stronie przedsiębiorcy. Dotyczą one różnych dziedzin życia, w tym tak ważnej kwestii, jaką jest ochrona środowiska naturalnego. Sprawdźmy zatem, jakie są więc obowiązki środowiskowe przedsiębiorców.

Odpady

Odpady to każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany. Gospodarka odpadami to wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami.

Gospodarowanie odpadami to zbieranie, transport, przetwarzanie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami.

Hierarchia sposobów postępowania z odpadami

• Zapobieganie powstawaniu odpadów to środki zastosowane w odniesieniu do produktu, materiału lub substancji, zanim staną się one odpadami, zmniejszające:

1. ilość odpadów, w tym również przez ponowne użycie lub wydłużenie okresu dalszego używania produktu;
2. negatywne oddziaływanie wytworzonych odpadów na środowisko i zdrowie ludzi;
3. zawartość substancji szkodliwych w produkcie i materiale.

• Przygotowanie do ponownego użycia to odzysk polegający na sprawdzeniu, czyszczeniu lub naprawie, w ramach którego produkty lub części produktów, które wcześniej stały się odpadami, są przygotowywane do tego, aby mogły być ponownie wykorzystywane bez jakichkolwiek innych czynności wstępnego przetwarzania.
• Recykling to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach. Obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk.
• Unieszkodliwianie odpadów to proces niebędący odzyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk substancji lub energii.

Potrzebujesz dokumentacji z zakresu gospodarki odpadami? EHS Consulting świadczy kompleksową obsługę BHP w tym zakresie.

Oznakowanie odpadów – nowe przepisy (01.01.2021)

• Przedsiębiorstwa, które przechowują odpady, od stycznia 2021r. muszą je odpowiednio oznakować i zabezpieczyć przed wpływem czynników atmosferycznych.
• Rozporządzenie dzieli podmioty magazynujące odpady na trzy grupy:

1. Pierwszą grupą są podmioty całkowicie wyłączone z obowiązków wynikających z rozporządzenia. Do tej grupy należą podmioty uprawnione do prowadzenia uproszczonej ewidencji odpadów (z zastosowaniem jedynie karty przekazania odpadów), o których mowa w art. 71 ustawy o odpadach (wytwarzające odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie lub wytwarzające odpady inne niż niebezpieczne w ilości do 5 ton rocznie).
2. Drugą grupę stanowią podmioty objęte częściowo wymaganiami wynikającym z rozporządzenia. Są to wytwórcy < 1 tony odpadów niebezpiecznych lub < 100 ton odpadów innych niż niebezpieczne rocznie. Dodatkowo do tej grupy należą wytwórcy odpadów ze świadczenia usług takich jak budowa, remont, rozbiórka, czyszczenie zbiorników lub urządzeń, sprzątanie, konserwacja i naprawa, którzy magazynują odpady w miejscu ich wytworzenia.
3. Do trzeciej grupy należą podmioty objęte całkowicie wymaganiami wynikającymi z rozporządzenia. Zaliczają się do niej podmioty magazynujące 1 tonę albo więcej odpadów niebezpiecznych lub 100 ton albo więcej odpadów innych niż niebezpieczne w skali roku.

Etykiety powinny być umieszczane na opakowaniach, kontenerach, pojemnikach, workach lub pojemności powyżej 5 litrów. Powinny mieć wymiary min. 150 mm szerokości i min. 210 mm wysokości oraz zawierać napis „ODPADY NIEBEZPIECZNE”. Na etykiecie powinny być obowiązkowo zawarte dane: zawartość opakowania, pojemnika, worka lub kontenera, kod i rodzaj odpadu, adres miejsca ich magazynowania oraz datę rozpoczęcia procesu. Należy na bieżąco aktualizować te informacje. Etykieta powinna być zabezpieczona przed działaniem czynników atmosferycznych.

Najistotniejsze zmiany od 01.01.2021 r.

• oznakowanie (tablicami z co najmniej kodem odpadu) lokalizacji każdego rodzaju odpadu (innego niż niebezpieczny i niebezpiecznego), na tablicach mogą też zostać zamieszczone: nazwa odpadu zgodna z katalogiem odpadów lub nazwa zwyczajowa (np. szkło),
• zabezpieczenie przed wpływem czynników atmosferycznych ograniczające do minimum ich oddziaływanie na odpady, w szczególności przed zmianą właściwości chemicznych i fizycznych oraz powodujące uciążliwości zapachowe,
• zabezpieczenie przed uwalnianiem się do gleby, wód wycieków i ścieków, w tym wód odciekowych przez zastosowanie szczelnych opakowań, pojemników, kontenerów lub zbiorników lub przez uszczelnienie podłoża z systemem zbierania lub odprowadzania i oczyszczania,
• prowadzenie magazynowania odpadów w sposób selektywny obejmujący jedynie odpady charakteryzujące się takimi samymi właściwościami i takimi samymi cechami, uwzględniający właściwości odpadów, stan skupienia i zagrożenia,
• magazynowanie odpadów w sposób ograniczający pylenie odpadów, w tym przez magazynowanie wyłącznie do wysokości ścian boksów, pod szczelnym przykryciem lub z zastosowaniem preparatów błonotwórczych, instalacji zraszających, zainstalowanie barier przeciwwietrznych.

Gospodarka wodno-ściekowa

• Strategia w zakresie zarządzania gospodarką wodno-ściekową jest powiązana przede wszystkim z ochroną środowiska, ale również z kosztami firmy.
• Polska polityka w zakresie gospodarowania wodą i ściekami jest oparta na Ramowej Dyrektywie Wodnej – dokumencie, który określa politykę wodną we wszystkich Państwach Unii Europejskiej. Głównym celem tego dokumentu jest osiągniecie dobrego stanu wód w UE.

Wyróżniamy dwie strategie gospodarowania wodą i ściekami:

• strategia „końca rury”, polegająca na stosowaniu różnego rodzaju urządzeń filtrujących w celu oddzielenia części najbardziej szkodliwych zanieczyszczeń ze strumienia odpadów. Cel – wyłapywanie zanieczyszczeń w końcowej fazie procesu produkcyjnego.
• strategia „czystszej produkcji” – strategia zarządzania środowiskiem w odniesieniu do produkcji i usług, polegająca na zapobieganiu powstawania zanieczyszczeń i minimalizacji zużycia zasobów naturalnych, przy równoczesnej redukcji kosztów przedsiębiorstwa. W aspekcie wodno-ściekowym polega na zamykaniu obiegów wodnych i stosowaniu wodooszczędnych technologii.

Emisje czynników szkodliwych do powietrza

Wysoka emisja z przemysłu, czyli spaliny np.: z elektrowni, ciepłowni, dużych zakładów produkcyjnych emitowane są wysokimi do kilkuset metrów kominy i są rozprowadzone na dużym obszarze

Przemysł, wielkie elektrownie i elektrociepłownie emitują aktualnie znacznie mniej zanieczyszczeń powietrza ponieważ :

• podlegają restrykcyjnym przepisom prawa,
• muszą stosować instalacje oczyszczające spaliny.

Niska emisja to zanieczyszczenia koncentrujące się nisko nad ziemią (do 40 m), gdzie odpowiedzialne za lokalny stan powietrza są:

• domowe piece grzewcze i lokalne kotłownie węglowe –sektor komunalno-bytowy (źródła emisji powierzchniowe),
• na terenach zurbanizowanych transport samochodowy (emisja liniowa).

Według Ustawy (POŚ) ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności poprzez:

• Utrzymanie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu poniżej poziomów dopuszczalnych, docelowych lub co najmniej na tych poziomach
• Zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane

Ustawa Prawo ochrony środowiska (POŚ) – system oceny i zarządzania jakością powietrza art. 89

– ocena i klasyfikacja stref – muszą być wykonane corocznie do dnia 30 kwietnia przez właściwego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (WIOŚ).

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska poprzez ocenę jakości powietrza klasyfikuje strefy:

• gdy poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji (klasa C) – konieczne opracowanie lub aktualizacja Programu Ochrony Powietrza (POP) w celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu,
• gdy poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego (klasa A) – konieczne jest dążenie do utrzymania najlepszej jakość powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem.

Opłaty za korzystanie ze środowiska

Opłata za korzystanie ze środowiska jest rekompensatą dla środowiska za wyrządzoną szkodę. Pozyskane pieniądze trafiają na fundusz związany z ochroną środowiska. Do uiszczania opłaty za korzystanie ze środowiska jest zobowiązana każda firma i osoba fizyczna, których działalność wpływa negatywnie na przyrodę i ekosystem. Regulują to zapisy wynikające z ustawy o Prawie Ochronie Środowiska.

Opłatę ponoszą przede wszystkim:

• przedsiębiorcy polscy i zagraniczni,
• jednostki organizacyjne (tj. szkoły, fundacje),
• wykonawcy zawodów medycznych w ramach swojej prywatnej praktyki,
• osoby fizyczne, które korzystają ze środowiska w takim zakresie, w którym wymaga to pozwolenia,
• jednostki oraz instytucje, które zarządzają infrastrukturą publiczną,
• hodowcy rolni (chów zwierząt, uprawy rolne, ogrodnictwo).

Prawo Ochrony Środowiska – od 1 stycznia 2018 r. znajdziemy tam adnotację dotyczącą opłat środowiskowych tylko za wprowadzanie gazów oraz pyłów do powietrza i składowania odpadów.

Prawo Wodne oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 22 grudnia 2017 r. – we wskazanym dokumencie znajdziemy opłąty dotyczące ścieków do wód i ziemi.

Wpłaty są dokonywane na konto odpowiednich urzędów marszałkowskich.

W treści wskazanych dokumentów mamy dokładnie określone: wysokości opłat, które uwzględniają lokalizację przedsiębiorstwa oraz ilość i jakość odprowadzanych zanieczyszczeń. Każdego roku sprawozdawczego w Monitorze Polskim są publikowane wysokości opłat na dany rok.

Pamiętajmy!

Opłaty środowiskowe są zobowiązaniem podatkowym. Za brak opłat w terminie obowiązują kary i odsetki.

Sprawozdanie dotyczące opłat

Aby opłata była poprawnie naliczona należy dostarczyć do urzędu marszałkowskiego do końca marca br. (np. za 2021 rok do 31 marca 2021 r.) sprawozdanie, które powinno zawierać:

• Ilość i rodzaj gazów wprowadzanych do powietrza,
• Wielkość emisji gazów cieplarnianych objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji i liczbie uprawnień,
• Rodzaj i ilości składowanych odpadów.

Remediacja

• Remediacja to poddanie gleby, ziemi i wód gruntowych działaniom mającym na celu usunięcie lub zmniejszenie ilości substancji powodujących ryzyko, ich kontrolowanie oraz ograniczenie rozprzestrzeniania się. Stosowane metody remediacji mają na celu doprowadzenie do tego, aby teren zanieczyszczony przestał stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, z uwzględnieniem obecnego i, o ile jest to możliwe, planowanego w przyszłości sposobu użytkowania terenu (art. 3 pkt. 31 b POŚ).
• Remediacje zgodnie z Ustawą Prawo Ochrony Środowiska ma przeprowadzić władający powierzchnią ziemi, na której występuje historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi. Zobowiązany jest on do tego, aby przeprowadzona została remediacja gleby, ziemi i wód gruntowych (Dz. U. 2001 nr 62 poz. 627 – art. 101h).

Ustawodawca formalnie narzucił obowiązek przywrócenia zanieczyszczonego terenu do stanu niezagrażającego ludziom i środowisku wydając szereg nowelizowanych później postanowień, które określały szczególne warunki remediacji. Remediacja gruntu jest szczegółowo opisana przepisami polskiego prawa. Wspominają o niej dwie główne ustawy:

• Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. z 2007 roku nr 75 poz. 493), wdrażająca dyrektywę 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 roku w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu – tzw. „ustawa szkodowa”
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2002, Nr 62, poz. 627) – tzw. POŚ

Obowiązek przeprowadzenia remediacji

Zgodnie z rozporządzeniem nie ma obowiązku przeprowadzenia badań gruntu, natomiast oczyszczenie zanieczyszczonego gruntu jest obligatoryjne dla władającego danym terenem. Przepisy obowiązują każdego właściciela działki budowlanej, bez względu na jej powierzchnię. Co jednak w przypadku, gdy w nowo nabytym gruncie stwierdzono tzw. historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi, które nie było spowodowane aktualną działalnością danego podmiotu? Czyim obowiązkiem jest przeprowadzenie remediacji? Odpowiedzialny za historyczne zanieczyszczenie ziemi jest władający danym terenem i to on ma obowiązek przeprowadzić remediację, chyba że będzie w stanie wskazać inny podmiot, będący sprawcą zanieczyszczenia. W takim wypadku odpowiedzialność za szkodę spada na sprawcę historycznego zanieczyszczenia.

Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ)

Przede wszystkim OOŚ jest tworzone, aby zbadać, jak rozwój inwestycji (rozbudowa lub nowy obiekt) wpłynie na środowisko (powietrze, woda, gleba) lub na formy ochrony przyrody oraz ustalenie sposobów zapobiegania, ograniczania lub minimalizowania skutków realizacji planowanej inwestycji.

Ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DoŚU) i może ona nastąpić:

• po złożeniu karty informacyjnej przedsięwzięcia – organ właściwy do wydania decyzji środowiskowej stwierdza w postanowieniu, że zachodzi konieczność przeprowadzenia OOŚ po analizie kryteriów, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, a także po zasięgnięciu opinii organów opiniujących; organ jednocześnie określa zakres wymaganego raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko;
• planowana inwestycja kwalifikuje się jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko zgodnie z rozporządzeniem w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, co powoduje konieczność przygotowania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko w pełnym zakresie;
• planowane przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco wpływać na obszar Natura 2000;
• ponowna ocena oddziaływania na środowisko jest nakazana w DoŚU lub podmiot planujący inwestycję wnioskuje o ponowną OOŚ na etapie wydawania niektórych decyzji, m.in. pozwolenia budowlanego.

Postępowanie w sprawie OOŚ planowanej inwestycji obejmuje w szczególności:

• weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko;
• uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień właściwego organu, takiego jak: regionalny dyrektor ochrony środowiska, Państwowa Inspekcja Sanitarna, organ wydający pozwolenie zintegrowane – w przypadku przedsięwzięcia kwalifikowanego jako instalacja IPPC, dyrektor urzędu morskiego – w przypadku inwestycji realizowanej na obszarze morskim, a także od 2018 r. organ właściwy do wydania oceny wodnoprawnej;
• zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu – konsultacje społeczne trwają 30 dni.

W ramach OOŚ określa się oraz analizuje:

• bezpośredni i pośredni wpływ danej inwestycji na: środowisko oraz ludność, w tym zdrowie i warunki życia ludzi, dobra materialne, zabytki, krajobraz, w tym krajobraz kulturowy, wzajemne oddziaływanie między tymi elementami oraz dostępność do złóż kopalin;
• ryzyko wystąpienia poważnych awarii oraz katastrof naturalnych i budowlanych;
• możliwości oraz sposoby zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko;
• wymagany zakres monitoringu.

Przeczytaj także: służba BHP – czy i kiedy potrzebna?

Co musi zawierać raport o oddziaływaniu na środowisko?

Szczegółowy zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko określony jest w art. 66 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien uwzględniać oddziaływanie inwestycji na wszystkich jego etapach: realizacji, eksploatacji oraz likwidacji.

Jeśli masz pytania związane z ochroną środowiska – skontaktuj się z nami! https://ehsconsulting.pl/kontakt/

Doradzamy w zakresie ochrony środowiska, opracowujemy sprawozdania środowiskowe oraz wykonujemy badania środowiska pracy.