Dokumentacja BHP na budowie

W poniższej publikacji znajdziesz najważniejsze wymogi prawne w zakresie dokumentacji odwołującej się do bezpieczeństwa pracy przy wykonywaniu prac budowlanych.

Plan BIOZ (bezpieczeństwa i ochrony zdrowia)

Kto odpowiedzialny za powstanie dokumentu?

Kierownik budowy jest zobowiązany, w oparciu o informację, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b pr. bud. sporządzić lub zapewnić sporządzenie, przed rozpoczęciem budowy, plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego
i warunki prowadzenia robót budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji przemysłowej.

art. 21a ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane

Plan sporządza się jeżeli:

1.w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden z rodzajów robót budowlanych wymienionych w pkt 2 art. 21a pr. bud. lub
2.przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni.

art. 21a ust. 1a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane

2. W planie, o którym mowa w ust. 1, należy uwzględnić specyfikę następujących rodzajów robót budowlanych:

1. których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości;
2. przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi;
3. stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym;
4. prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych;
5. stwarzających ryzyko utonięcia pracowników;
6. prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach;
7. wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych;
8. wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza;
9. wymagających użycia materiałów wybuchowych;
10. prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych.

art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane

Kierownik budowy może sporządzić samodzielnie plan BIOZ bądź zlecić sporządzenie osobie posiadającej odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakresie realizacji podobnych inwestycji budowlanych. Pamiętajmy jednak, że sporządzenie planu BIOZ nie jest obowiązkiem pracownika służby BHP. Zadania służby BHP zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Jeśli jednak kierownik budowy uzna, że specjalista ds. BHP posiada wymaganą wiedzę do sporządzenia planu BIOZ – takie zadanie może zostać zlecone jako dodatkowe w ramach osobnej umowy (poza przyjęte obowiązki służby BHP).
Warto również zwrócić uwagę na obowiązki Inwestora w zakresie opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Art. 18 ustawy Prawo budowlane wskazuje następująco:
,,1. Do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, z
uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia, a w szczególności zapewnienie:
3) opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (…)”

A zatem Inwestor powinien zweryfikować, czy Wykonawca (a w jego imieniu Kierownik Budowy) sporządził plan BIOZ.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia plan BIOZ powinien zawierać: stronę tytułową i część opisową.

Strona tytułowa zawiera:

• nazwę i adres obiektu budowlanego;
• imię i nazwisko lub nazwę inwestora oraz jego adres;
• imię i nazwisko oraz adres projektanta, sporządzającego informację.

Część opisowa zawiera:

• zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność realizacji poszczególnych obiektów;
• wykaz istniejących obiektów budowlanych;
• wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi;
• informacje dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje
• zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia;
• informację o wydzieleniu i oznakowaniu miejsca prowadzenia robót
  budowlanych, stosownie do rodzaju zagrożenia;
• informację o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed
  przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych, w
  tym: określenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia.
• konieczność stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej, zabezpieczających przed skutkami zagrożeń,
• zasady bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi przez wyznaczone w tym celu osoby;
• określenie sposobu przechowywania i przemieszczania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych na terenie budowy;
• wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie, w tym zapewniających bezpieczną i sprawną komunikację, umożliwiającą szybką ewakuację na wypadek pożaru, awarii i innych zagrożeń;
• wskazanie miejsca przechowywania dokumentacji budowy oraz
  dokumentów niezbędnych do prawidłowej eksploatacji maszyn i
  innych urządzeń technicznych.

Część rysunkowa, opracowana na kopii projektu zagospodarowania działki lub terenu, jeżeli jest wymagany zgodnie z przepisami ustawy -Prawo budowlane, zawiera dane umożliwiające łatwe odczytanie części opisowej, a w szczególności:

• czytelną legendę;
• oznaczenie czynników mogących stwarzać zagrożenie;
• rozmieszczenie urządzeń przeciwpożarowych wraz z parametrami poboru mediów, punktami czerpalnymi, zaworami odcinającymi, drogami dojazdowymi;
• rozmieszczenie sprzętu ratunkowego (w tym pływającego, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem robót), niezbędnego przy prowadzeniu robót budowlanych;

Część rysunkowa zawiera:

• rozmieszczenie i oznaczenie granic obszarów wewnętrznych i zewnętrznych stref ochronnych, wynikających z przepisów odrębnych, takich jak strefy magazynowania i składowania materiałów, wyrobów, substancji oraz preparatów niebezpiecznych, strefy pracy sprzętu zmechanizowanego i pomocniczego;
• rozmieszczenie placów produkcji pomocniczej, takich jak węzły produkcji betonu cementowego i asfaltowego, prefabrykatów;
• przedstawienie rozwiązań układów komunikacyjnych, transportu na potrzeby budowy oraz ogrodzenia terenu;
• lokalizację pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Czy pracownicy na placu budowy muszą zostać zapoznani z planem BIOZ?
Ustawa Prawo budowlane oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 23.06.2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia nie odnoszą się do obowiązku informowania pracowników w zakresie planu BIOZ.
Jednak informacja o zagrożeniach ustalonych w planie powinna jednak pośrednio dotrzeć do pracowników podczas przekazywania im informacji o zagrożeniach dla zdrowia, w tym w szczególności na podstawie udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego oraz instrukcji bezpiecznego wykonywania robót, które powinny uwzględniać informacje zawarte w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Czy plan BIOZ sporządza się jeden dla całej budowy, nawet jeśli wykonawców jest kilku?
Jeden dla całej budowy, a z jego treści powinni korzystać wszyscy wykonawcy, bowiem w myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra infrastruktury z 6.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych uczestnicy procesu budowlanego współdziałają ze sobą w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w procesie przygotowania i realizacji budowy.
Ponadto stosownie do art. 208 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy, w razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:

• współpracować ze sobą;
• wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bhp wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu;
• ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników;
• informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli
  o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym
  występującym podczas wykonywanych przez nich prac.

Projekt Organizacji Robót – czy zawsze wymagany?

Opracowanie Projektu Organizacji Robót może wynikać z przyjętych wymogów przez Inwestora. Nie zawsze jest stosowany, natomiast często można się spotkać z taką koniecznością dla prowadzonych inwestycji na terenie obiektów energetycznych.
Projekt organizacji robót sporządza wykonawca (np. kierownik budowy) przy współpracy m.in. ze służbą bhp (jeśli nie jest to dla tej służby dodatkowe zadanie), w powiązaniu z planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (bioz).

Projekt organizacji robót sporządza wykonawca budowy (np. kierownik budowy) dla prac szczególnie niebezpiecznych (wtedy, gdy obowiązuje plan bioz).
Projekt organizacji robót powinien być uzgodniony i podpisany przez odpowiednie osoby (inwestor, inspektor nadzoru, służba bhp, kierownik projektu).

W projekcie uwzględnia się m.in.:
1. umowę z inwestorem na szczegółowe sporządzenie dokumentacji
(zagospodarowanie placu budowy lub budowy i modernizacji budynku);
2. projekt budowy;
3. Polskie Normy i przepisy budowlane.

Instrukcja Bezpiecznego Wykonywania Robót (IBWR) – kiedy opracować?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 6.02.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (r.b.h.p.r.b), instrukcję bhp podczas robót budowlanych sporządza wykonawca (w jego imieniu np. kierownik budowy). Powinien też on zapoznać z instrukcją wszystkich pracowników zatrudnionych na danej budowie.
Na podstawie informacji o zagrożeniach opisanych w planie bioz, wykonawca, zgodnie z § 2 r.b.h.p.r.b. przed przystąpieniem do wykonywania robót budowlanych jest obowiązany opracować instrukcję bezpiecznego ich wykonywania i zaznajomić z nią pracowników w zakresie wykonywanych przez nich robót. Jednym z rodzajów robót budowlanych są roboty montażowe. W tym przypadku, zgodnie z § 214 r.b.h.p.r.b. roboty montażowe konstrukcji stalowych i prefabrykowanych elementów wielkowymiarowych mogą być wykonywane, na podstawie projektu montażu oraz planu bioz, przez pracowników zapoznanych z instrukcją organizacji montażu oraz rodzajem używanych maszyn i innych urządzeń technicznych.

Punkt STOP BHP

Punkt STOP BHP – nie zawsze obligatoryjny…
A jeśli jest wymagany – to w jakim przypadku?
Informacja o konieczności przeprowadzania punktu STOP BHP może zostać umieszczona w opracowanej dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa pracy podczas prowadzonej inwestycji budowlanej.
Odbiór punktu STOP BHP może być wymagany w przypadku prowadzenia prac szczególnie niebezpiecznych np. na wysokości, w przestrzeniach zamkniętych, czy innych, których wykonywanie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem.
W punkcie STOP BHP powinny brać osoby posiadające wiedzę w zakresie bezpiecznego organizowania prac, a także odpowiadające za bezpieczeństwo pracy na danym obiekcie. Przykładowo w skład komisji wchodzić może Inspektor BHP i Inspektor nadzoru (po stronie Inwestora), a także Kierujący zespołem i Inspektor BHP (po stronie Wykonawcy). Celem przeprowadzenia punktu STOP jest zwrócenie szczególnej uwagi na miejsce pracy przed jej rozpoczęciem i wskazanie działań mających na celu eliminację ewentualnych niezgodności. Dodatkowo sprawdza się, czy wykonawca ZNA i ROZUMIE zasady bezpieczeństwa obowiązujące na danej inwestycji.

Pracownicy obcojęzyczni na budowie – o czym pamiętać?

Czy dokumenty BHP powinny zostać opracowane również w języku zrozumiałym dla zatrudnianego obcokrajowca?
Większość firm jest otwarta na zatrudnianie pracowników spoza kraju. Pytania, które zapewne pojawią się na etapie zatrudniania nowego pracownika mogą dotyczyć:

• konieczności tłumaczenia dokumentów BHP na język zrozumiały dla obcokrajowca,
• formy przeprowadzenia szkoleń BHP.

Przepisy prawa pracy nie wskazują wprost na obowiązek tłumaczenia dokumentów BHP na język obcy, którym posługują się pracownicy cudzoziemcy.
Jednak mając na względzie, że stosowanie obowiązujących zasad BHP w praktyce ma istotny wpływ na bezpieczeństwo samych pracowników, wskazanym jest, aby dokumentacja BHP była zrozumiała dla pracowników.
Stanowi to potwierdzenie następującego przepisu (art. 211 k.p.):
,,Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych (…)”

Zatem przed realizacją inwestycji należy określić w jaki sposób będzie prowadzone szkolenie oraz zapoznanie z dokumentacją BHP przez pracowników obcojęzycznych. Może być to realizowane z pomocą tłumacza, wcześniejszego przygotowania materiałów itp.

Tak jak widzisz, aby zaplanować bezpieczną pracę należy zapoznać się z wieloma wymogami prawnymi. Realizacje budowlane wiążą się z wykonywaniem prac podwyższonego ryzyka. Niezachowanie odpowiednich procedur, niewłaściwa organizacja, brak zapewniania odpowiednich środków ochrony może doprowadzić do niepożądanych sytuacji, w tym wypadków przy pracy. Zgodnie z raportem GUS: Wypadki przy pracy w okresie styczeń–wrzesień 2020 r. ,  budownictwo znalazło się na 5 pozycji w obszarze : poszkodowani w wypadkach przy pracy na 1000 pracujących: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/warunki-pracy-wypadki-przy-pracy/wypadki-przy-pracy-w-okresie-styczenwrzesien-2020-r-dane-wstepne,3,41.html

Jeśli temat jest dla Ciebie interesujący – zapraszam do obejrzenia nagrania z webinaru: POR, IBWR, BIOZ – dokumentacja związana z bezpieczeństwem pracy na budowie

https://www.youtube.com/watch?v=ICCEJuwN8rY&t=5s