Koszty biegłego sądowego – na co przygotować budżet firmy w razie sporu sądowego?

W procesie sądowym koszty biegłego często pojawiają się nagle, a kwoty potrafią zaskoczyć nawet doświadczonych przedsiębiorców. Nikt nie mówi o tym głośno, ale opinia biegłego to nie tylko ryzyko dowodowe, ale też finansowe – z zaliczkami, godzinami pracy, zwrotem wydatków i podatkiem VAT w pakiecie. Wbrew pozorom nie jest to zamknięta lista – rachunek może rosnąć na wiele sposobów, zależnie od skali sprawy, specjalizacji eksperta i tego, jak firma przygotuje materiał dowodowy.

Ile kosztuje biegły sądowy – od czego zależy wysokość rachunku? Sprawdzamy!

Nie ma jednej ceny. Koszt biegłego sądowego w 2025 roku jest wypadkową wielu zmiennych – od rodzaju sprawy, przez kwalifikacje eksperta, aż po to, jak szeroko zostanie zakreślone jego zadanie. Proste, powtarzalne czynności, takie jak badanie autentyczności jednego podpisu, to zazwyczaj zryczałtowane wynagrodzenie określone w tabelach. Ale gdy chodzi o wycenę spółki, analizę wieloletnich rozliczeń budowlanych albo skomplikowane audyty IT, rachunek może przekroczyć kilka, a nawet kilkanaście tysięcy złotych.

Rzadko mówi się o tym, że koszty biegłego to nie tylko stawki godzinowe. Dochodzi zwrot niezbędnych wydatków, czyli np. koszt materiałów i odczynników, koszt dojazdów („kilometrówka”) i noclegów, amortyzacja specjalistycznego sprzętu, wynajem aparatury, licencji na oprogramowanie, a nawet wynagrodzenie dla personelu pomocniczego. Każdy z tych elementów może znacząco powiększyć rachunek. Dlatego „ile kosztuje biegły sądowy” to zawsze suma wynagrodzenia, zwrotu wydatków i podatku VAT – a nie jedna liczba z cennika.

Warto pamiętać, że prywatna opinia biegłego w postępowaniu cywilnym może być dużo tańsza i użyteczna na etapie przygotowawczym. Nie ma ona mocy dowodowej opinii sądowej, ale pozwala oszacować potencjalny koszt sporu i zdecydować, czy powołanie biegłego jest w ogóle opłacalne.

Koszt biegłego sądowego – realne widełki i przykłady. Na co się nastawić?

W 2025 roku kwota bazowa wynosi 1878,89 zł i to ona jest punktem wyjścia do wyliczania stawek. Podstawowe stawki godzinowe biegłych powołanych przez sąd wynoszą od 31,38 zł do 44,34 zł za godzinę, w zależności od stopnia złożoności opinii i nakładu pracy. W przypadku skomplikowanych opinii stawka może być podwyższona o 50%, co daje do 66,51 zł za godzinę.

Biegli z tytułami naukowymi otrzymują wyższe stawki – doktor 62,57 zł/h, doktor habilitowany 75,53 zł/h, profesor 96,39 zł/h. W specjalistycznych dziedzinach, np. budownictwo, stawki mogą wynosić od 29,88 zł do 42,23 zł za godzinę, a dla profesorów nawet ponad 91 zł/h. To pokazuje, że koszt biegłego sądowego potrafi rosnąć wykładniczo wraz z poziomem eksperckości i zakresem opinii.

Przykłady z praktyki? Opinia psychologa sądowego – od 800 do 2000 zł. Ekspertyza budowlana – kilka do kilkunastu tysięcy złotych. Przykładowa opinia biegłego sądowego w dużej sprawie gospodarczej może obejmować dziesiątki godzin analizy, oględziny w terenie, użycie aparatury, co sumarycznie tworzy rachunek, który potrafi zaskoczyć nawet dużą firmę.

Kto płaci za powołanie biegłego sądowego – jak sąd rozdziela obciążenia finansowe?

Zasadą jest, że koszty powołania biegłego ponosi strona, która wnosi o jego powołanie. Sąd może zażądać zaliczki – od kilkuset do kilku tysięcy złotych, zależnie od charakteru i zakresu opinii. Jeśli biegły zostaje powołany z urzędu, sąd może rozłożyć koszty pomiędzy strony proporcjonalnie.

Dopiero w wyroku następuje ostateczne rozliczenie kosztów – często przegrywająca strona zostaje obciążona pełną kwotą, nawet jeśli pierwotnie płaciła druga strona. Warto więc planować budżet procesowy tak, jakby całość miała pozostać po stronie firmy – tylko wtedy uniknie się finansowego szoku.

Mało kto wie, że istnieje możliwość analizy karty czynności biegłego, którą ten składa do sądu razem z wnioskiem o wynagrodzenie. Strona ma prawo zapoznać się z tym dokumentem i wnosić zarzuty, jeśli np. liczba godzin lub wydatki wydają się zawyżone. Takie działania pozwalają kontrolować, kto płaci za powołanie biegłego sądowego i w jakiej wysokości.

Stawka godzinowa biegłego sądowego – jak planować budżet i kontrolować wydatki?

Znajomość stawki godzinowej biegłego sądowego to pierwszy krok do przewidywania kosztów. Kluczowe są dwa proste narzędzia:

• precyzyjne pytania do biegłego. Im bardziej ogólne pytanie (np. „ocenić stan całej budowy”), tym szerszy zakres prac i wyższy koszt.
• kompletny i uporządkowany materiał dowodowy. Czas biegłego to pieniądz – jeśli materiały są posortowane, spędzi mniej godzin na ich przeglądaniu.

Warto też regularnie analizować kartę czynności biegłego, gdy składa wniosek o wynagrodzenie. Są sytuacje, w których sąd – po uwzględnieniu zarzutów stron – obniża wynagrodzenie, uznając część godzin za nieuzasadnione. W ten sposób stawki godzinowe biegłych przestają być „daną z góry” liczbą, a stają się elementem strategii procesowej.

Nie należy zapominać, że prywatna opinia biegłego w postępowaniu cywilnym może być tańszym rozwiązaniem na starcie – pozwala ocenić szanse sprawy i zdecydować, czy kosztowna opinia sądowa jest rzeczywiście potrzebna. Takie podejście pozwala traktować stawki godzinowe biegłych nie jako nieunikniony wydatek, lecz jako koszt, który można planować, kontrolować i optymalizować.

Potrzebna ekspertyza biegłego, analiza kosztów lub wsparcie przed rozprawą?

Zobacz, jak możemy pomóc Twojej firmie w sprawach, w których liczy się każda godzina pracy i każdy szczegół opinii.