Czy można stworzyć jedną kartę charakterystyki dla wielu produktów?

W praktyce przemysłowej i handlowej często pojawia się pytanie: czy możliwe jest opracowanie jednej karty charakterystyki (SDS) dla kilku różnych produktów? Jest to szczególnie istotne tam, gdzie produkty są do siebie podobne, natomiast ich niewielkie różnicowanie prowadzi w efekcie do stworzenia całej, szerokiej gamy produktów. Świetnym przykładem mogą być farby, gdzie różnica w składzie zwykle ogranicza się do użytego barwnika. Czy w takich przypadkach można spełnić wymagania przepisów dla całej grupy produktów przy użyciu jednej karty charakterystyki?

Odpowiedź brzmi: tak – pod warunkiem spełnienia określonych warunków, wynikających z przepisów rozporządzenia 2020/878/EU. Oceniając możliwość grupowania produktów musimy upewnić się, że przekazywane w karcie charakterystyki informacje będą miały zastosowanie dla każdego z produktów objętego zakresem dokumentu.

Kiedy jedna karta charakterystyki może obejmować więcej niż jeden produkt?

Zgodnie z artykułem 31 rozporządzenia REACH oraz wytycznymi ECHA dotyczącymi sporządzania kart charakterystyki, dopuszcza się przygotowanie jednej karty charakterystyki dla grupy produktów, jeśli wszystkie mają:

• taki sam skład (lub skład bardzo podobny – różnice mogą dotyczyć jedynie składników obecnych w niewielkiej ilości, nie mających wpływu na ogólny kształt i zawartość karty charakterystyki). Tutaj ocena może czasami być nieco bardziej skomplikowana, ale jako ogólną regułę warto przyjąć, że karta charakterystyki dla grupy produktów powina w sekcji 3 wymieniać substancje, które obecne są w każdym z tych produktów.
• identyczną klasyfikację CLP – od tej reguły nie może być wyjątku, jako że karta charakterystyki ma przede wszystki informować użytkownika o zagrożeniach wynikających ze stosowania produktu, to możliwe jest grupowanie jedynie takich produktów, które mają ten sam profil zagrożeń,
• identyczne oznakowanie – tutaj podobnie jak w przypadku klasyfikacji, nasze produkty powinny mieć dokładnie takie samo oznakowanie, ponieważ sekcja 2.2 karty charakterystyki odzwierciedla elementy oznakowania,
• te same środki ostrożności, procedury awaryjne, środki ochrony itd.

Innymi słowy, różnice między produktami nie mogą wpływać na ich klasyfikację, oznakowanie,  ani zalecenia dotyczące bezpiecznego stosowania.

Przykład:

Producent oferuje farby do wnętrz, oparte o tę samą bazę, których skład różni się jedynie w zakresie użytych barwników, a barwniki nie wpływają na klasyfikację i oznakowanie oraz nie muszą zostać wymienione w sekcji 3 karty charakterystyki, to takie produkty mogą zostać ujęte wspólnie w jednej karcie charakterystyki. 

Kiedy nie wolno stosować jednej karty charakterystyki?

Oczywiście z perpsektywy przedsiębiorstwa posiadanie jednej karty charakterystyki dla wielu podobnych produktów ma wiele pozytywnych skutków, natomiast przy podejmowaniu decyzji o tworzeniu wspólnego dokumentu należy zachować ostrożność.

Jeśli produkty mają:

• wyraźnie różny skład, co prowadziłoby do konieczności wymienienia w sekcji 3 karty charakterystyki substancji, które nie są obecne w każdym z nich lub są obecne w bardzo różnych stężeniach,
• różną klasyfikację zagrożeń,
• odmienne zastosowania końcowe,
• różnice w wymaganych środkach ochrony lub środkach bezpieczeństwa,

wówczas każdy produkt powinien mieć odrębną kartę charakterystyki.

Czasami spotyka się dokumenty, w których zgrupowane są produkty zawierające różne składniki, gdzie autorzy w Sekcji 2 oraz 3 dokonują podziału elementów oznakowania czy składu na przykład ze względu na rodzaj użytej kompozycji zapachowej.

Nie jest to podejście poprawne, ponieważ musimy pamiętać, że karta charakterystyki ma informować użytkownika o zagrożeniach w sposób jasny i klarowny, nie budzący żadnych wątpliwości. Praktyka i doświadczenie pokazują, że grupowanie w ten sposób produktów w kartach charakterystyki spotyka się z negatywną ocenę inspekcji i może być zakwestionowane w trakcie kontroli.

Przykład:

Producent oferuje płyny do mycia naczyń stworzone na tej samej bazie, ale o różnych kompozycjach zapachowych. Kompozycje zapachowe powodują zamieszczenie na etykiecie zwrotu EUH208, który dla każdej z kompozycji będzie wymagał wymienienia innych substancji uczulających. W takiej sytuacji nie można stworzyć jednego dokumentu ze względu na różnice w oznakowaniu oraz konieczność wymienienia różnych substancji w Sekcji 3.2 karty charakterystyki.

Co to oznacza w praktyce z perspektywy opracowania karty charakterystyki?

• Możesz zoptymalizować dokumentację i opracować jeden SDS dla grupy produktów, jeśli spełnione są warunki zgodności składu i klasyfikacji,
• Oszczędzasz czas i koszty aktualizacji dokumentacji – jedna karta charakterystyki obejmuje kilka produktów,
• Nie wolno upraszczać dokumentacji kosztem zgodności – jedna karta nie może maskować istotnych różnic w zagrożeniach czy zastosowaniach – musi być jasna, klarowna i nie pozostawiać użytkownikowi pola do interpretacji. Karta charakterystyki musi także odzwierciedlać faktyczny skład produktu bez wymieniania substancji, które się w nim nie znajdują,
• W razie wątpliwości warto skonsultować się z doświadczonym autorem kart charakterystyki.

Podsumowanie

Jedna karta charakterystyki może obejmować wiele produktów, ale tylko wtedy, gdy różnice między nimi są kosmetyczne i nie wpływają na klasyfikację, zagrożenia ani sposób użytkowania. To praktyczne rozwiązanie dla produktów podobnych, ale wymaga odpowiedniej analizy oraz zachowania pełnej zgodności z wymaganiami REACH i CLP.