Wypadek w pracy – jakie odszkodowanie przysługuje i kto je wypłaca?
Wypadek w pracy potrafi wywrócić codzienność do góry nogami – zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy. Gdy dochodzi do urazu, kluczowe jest nie tylko udzielenie pomocy, ale też szybkie i prawidłowe uruchomienie procedury, która pozwoli uzyskać należne świadczenia. W praktyce od tego, czy wypadek zostanie właściwie zgłoszony i udokumentowany, zależy, czy poszkodowany otrzyma odszkodowanie za wypadek w pracy, a także kto poniesie odpowiedzialność finansową – ZUS czy pracodawca. Ten wpis wyjaśnia krok po kroku, kto odpowiada za wypadek przy pracy, jak wygląda droga do uzyskania odszkodowania oraz jakie prawa przysługują osobie poszkodowanej.
Wypadek w pracy? Sprawdź, kto naprawdę odpowiada i jak nie stracić prawa do odszkodowania
Wypadek w pracy to zawsze sytuacja trudna – zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy. W pierwszej chwili najważniejsze jest udzielenie pomocy poszkodowanemu, ale równie istotne jest szybkie ustalenie, kto ponosi odpowiedzialność za zdarzenie. W świetle przepisów Kodeksu pracy to pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jeśli więc doszło do wypadku z powodu zaniedbania zasad BHP, niewłaściwego przeszkolenia czy używania niesprawnych urządzeń – odpowiedzialność spoczywa właśnie na nim. W praktyce oznacza to, że poszkodowany może ubiegać się nie tylko o odszkodowanie z ZUS, ale także o dodatkowe odszkodowanie od pracodawcy (np. z jego polisy OC).
Aby uzyskać prawo do odszkodowania za wypadek przy pracy, pracownik musi spełnić określone formalności. Każde zdarzenie powinno zostać zgłoszone i opisane w protokole powypadkowym, sporządzonym przez powołany zespół powypadkowy. To dokument kluczowy, ponieważ bez niego ZUS nie wypłaci żadnych świadczeń. To właśnie zespół powypadkowy ustala, czy zdarzenie spełnia definicję wypadku przy pracy. ZUS natomiast wypłaca świadczenia na podstawie zatwierdzonego protokołu. Warto pamiętać, że jeśli poszkodowany był pod wpływem alkoholu, nie przestrzegał zasad bezpieczeństwa lub działał na własną rękę, może to zostać uznane za przyczynę wyłączającą prawo do świadczeń. Dlatego tak ważne jest, by każdą sytuację opisać rzetelnie, zebrać zeznania świadków i zachować pełną dokumentację BHP.
Krok po kroku po odszkodowanie z ZUS – co zrobić zaraz po wypadku, by nie popełnić kosztownego błędu?
Pierwsze minuty po wypadku mają ogromne znaczenie. Każdy pracownik, który doznał urazu, ma obowiązek niezwłocznie zgłosić zdarzenie przełożonemu, nawet jeśli obrażenia wydają się niewielkie. Pracodawca natomiast musi zapewnić pierwszą pomoc, a następnie powiadomić odpowiednie instytucje – w przypadku ciężkiego lub śmiertelnego wypadku także Państwową Inspekcję Pracy i prokuraturę. Jednocześnie miejsce wypadku powinno zostać zabezpieczone, aby można było ustalić jego przyczyny. Dokładne ustalenie faktów to klucz do późniejszego przyznania odszkodowania.
W ciągu 14 dni od zgłoszenia wypadku powstaje protokół powypadkowy, który należy przekazać poszkodowanemu do zapoznania. Następnie pracodawca składa do ZUS komplet dokumentów – m.in. protokół, dokumentację medyczną i formularz ZUS Z-3. Kolejnym krokiem jest wniosek o jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy, który może złożyć sam poszkodowany. ZUS wyznacza badanie przez lekarza orzecznika, który określa procent trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Na tej podstawie ustalana jest wysokość odszkodowania, wypłacana zazwyczaj w ciągu 30 dni od wydania decyzji. Warto dopilnować terminów – wniosek należy złożyć w ciągu 30 dni od otrzymania orzeczenia.
Ile naprawdę może dostać pracownika za wypadek w pracy? Aktualne stawki, przykłady i ukryte świadczenia
Wysokość odszkodowania za wypadek w pracy zależy od stopnia trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. ZUS określa ten procent indywidualnie, a od 1 kwietnia 2024 r. stawka wynosi 1269 zł netto za każdy 1% uszczerbku. Oznacza to, że osoba z 10% uszczerbkiem może otrzymać nawet 12 690 zł, a w poważniejszych przypadkach świadczenia sięgają kilkudziesięciu tysięcy złotych. W 2022 roku ZUS wypłacił ponad 42 tysiące takich odszkodowań, co pokazuje, że system realnie działa – o ile wniosek jest prawidłowo przygotowany.
Jednorazowe odszkodowanie to jednak nie wszystko. Poszkodowany może również ubiegać się o zasiłek chorobowy (100% podstawy wynagrodzenia), a po jego wyczerpaniu – o świadczenie rehabilitacyjne, które przysługuje nawet przez 12 miesięcy. Jeśli wypadek spowodował trwałą niezdolność do pracy, ZUS może przyznać rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę szkoleniową, gdy konieczna jest zmiana zawodu. W niektórych przypadkach przysługuje też pokrycie kosztów leczenia, rehabilitacji czy zakupu sprzętu ortopedycznego. Co ważne, odszkodowanie z ZUS nie wyklucza roszczeń wobec pracodawcy – jeśli zawinił, można ubiegać się o dodatkowe świadczenie z jego polisy OC.
Nie tylko pieniądze – jakie prawa chronią pracownika po wypadku w pracy i jak z nich skorzystać?
Wypadek w pracy to nie tylko kwestia pieniędzy, ale również prawnej ochrony. Pracownik, który uległ wypadkowi, ma prawo do świadczeń medycznych, rehabilitacyjnych oraz ochrony zatrudnienia. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę w okresie pobierania zasiłku chorobowego (182 dni) ani przez pierwsze 3 miesiące pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Co więcej, pracownik ma prawo do opieki zdrowotnej, szkoleń z zakresu BHP oraz informacji o zagrożeniach na stanowisku pracy. Warto też wiedzieć, że może odwołać się od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS w ciągu 14 dni, a w razie potrzeby – zaskarżyć decyzję do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Profesjonalny nadzór BHP i regularny audyt BHP to fundament bezpiecznego i dobrze zorganizowanego miejsca pracy. W EHS Consulting wspieramy pracodawców w budowaniu systemu, który nie tylko spełnia wymogi prawne, ale przede wszystkim chroni pracowników i minimalizuje ryzyko wypadków. Nasze usługi obejmują kompleksową obsługę BHP – od oceny ryzyka zawodowego, przez opracowanie dokumentacji powypadkowej, po wdrażanie praktycznych rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo. Dzięki temu zyskujesz pewność, że w razie zdarzenia losowego w zakładzie pracy wszystkie procedury są uporządkowane, a Twoja firma ma pełne zabezpieczenie prawne. Zadbaj o spokój i stabilność swojego przedsiębiorstwa – powierz nadzór i audyt BHP specjalistom z EHS Consulting.
