Pomieszczenia higieniczno-sanitarne – jak zapewnić zgodnie z przepisami?

Każda osoba przebywająca w zakładzie pracy powinna mieć zapewnione wygodne, bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Aby utrzymać porządek, swobodę i wygodę – dla pracownika, jak i osób odwiedzających oraz pracodawcy – prawie każdy zakład pracy jest wyposażony w szatnie, łazienki, jadalnie, kuchnie a coraz częściej są to również pomieszczenia wypoczynkowe, mini siłownie. Zdarzyło nam się również spotkać z pomieszczeniem przeznaczonym do grania na PlayStation podczas przerwy w pracy.

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne – co ma kluczowe znaczenie?

Jednak celem tego artykułu nie jest zachęcenie pracodawcy do zakupu drogich sprzętów, aby pracownik mógł się maksymalnie zrelaksować podczas wykonywania obowiązków służbowych, tylko uświadomienie na co zwrócić uwagę i jak ważnym elementem w życiu pracownika są odpowiednio wyznaczone strefy, gdzie może swobodnie zjeść, skorzystać z toalety lub wziąć prysznic po wyczerpującym dniu.

W poniższym materiale omówimy:

•  Podstawowe zasady i definicje dotyczące pomieszczeń higieniczno-sanitarnych wg. przepisów BHP,
•  Obowiązki pracodawcy,
• Umywalnie, natryski, ustępy, szatnie,
• Jadalnie, miejsca wypoczynku kobiet oraz pomieszczenia chroniące.

Pomieszczenia sanitarno-higieniczne zgodnie z zasadami BHP to przede wszystkim:

• szatnie,
• umywalnie, ustępy, pomieszczenia z natryskami, pomieszczenia higieny osobistej kobiet,
• jadalnie (z wyjątkiem stołówek),
• pomieszczenia służące do schronienia się przed zimnem,
•  pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia, odpylania odzieży roboczej, ochronnej i środków ochrony indywidualnej.

Pamiętajmy, że wskazane pomieszczenia muszą być dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy.

Obowiązki pracodawcy w zakresie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

To właśnie na pracodawcy spoczywa największa odpowiedzialność, jeśli chodzi o dobór pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, ponieważ musi brać pod uwagę wiele czynników, m.in.:

• liczbę zatrudnionych pracowników,
• stosowane technologie,
• rodzaje pracy,
• warunki, w których pracownik świadczy pracę.

Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia higieniczno-sanitarne i urządzenia w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne korzystanie z nich.

Co wyróżnia pomieszczenia higieniczno-sanitarne?

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny znajdować się w tym samym budynku, w którym odbywa się praca lub w budynku połączonym obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane. Nie dotyczy to ustępów zaopatrzonych w szczelne zbiorniki nieczystości oraz pomieszczeń do ogrzewania się pracowników zatrudnionych na otwartej przestrzeni.

Bardzo ważnym aspektem jest również lokalizacja takich pomieszczeń. Należy je w odpowiedni sposób rozplanować, aby pracownicy korzystając z nich nie przechodzili przez
pomieszczenia, w których stosowane są substancje trujące lub materiały zakaźne, mowa tu również o pracach szczególnie brudzących.
Obowiązkiem pracodawcy jest wprowadzenie oświetlenia, ogrzanie oraz wentylowanie pomieszczeń zgodnie z regulacjami i przepisami techniczno-budowlanymi. Dotyczy to również materiałów, które zostały użyte do realizacji inwestycji. Powinny być łatwe do utrzymania w czystości.

Wysokość pomieszczeń higieniczno-sanitarnych nie powinna być mniejsza niż 2,5 m (z wyjątkiem łaźni ogólnie dostępnej, której wysokość powinna wynosić co najmniej 3,0 m).
Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń do 2,2 m, gdy są usytuowane w suterenie, piwnicy lub na poddaszu (z wyjątkiem ogólnie dostępnych ustępów i łaźni).
Pracodawca, który zatrudnia do 20 pracowników jest zobligowany do wyposażenia miejsca pracy w umywalki, miejsce do spożywania posiłków oraz wyznaczone miejsce do
przechowywania odzieży roboczej, ochronnej i własnej.

Ciekawostka!
Jeżeli w zakładzie pracy nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub życia pracownika, prace brudzące czy nie musimy spełniać restrykcyjnych reżimów sanitarnych – można w jednym pomieszczeniu zorganizować miejsce do spożywania posiłków, przechowywania odzieży oraz umywalki.

Umywalnie

Pomieszczenia z natryskani, umywalnie czy ustępy powinny być zorganizowane dla kobiet i mężczyzn oddzielnie. W przypadku, kiedy na jednej zmianie jest do 10 osób, pomieszczenie może być wspólne pod warunkiem osobnego korzystania.

Wymagania dotyczące umywalni

W umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z natryskami nie mniej niż pięciokrotną w
ciągu godziny.
Na każdych ośmioro pracowników najliczniejszej zmiany, wykonujących prace powodujące zabrudzenie ich ciała, powinna przypadać co najmniej jedna kabina
natryskowa.
Przy pracach związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji
o nieprzyjemnym zapachu, a także przy pracach pylących w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujących intensywne brudzenie należy zapewnić co najmniej
jedną kabinę natryskową na każdych pięcioro pracowników i co najmniej jedną przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
Temperatura wody ciepłej przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania wody powinna wynosić od 35°C do 40°C, a w przypadku indywidualnego
mieszania wody – od 50°C do 60°C.

Ustępy

Wymagania dotyczące ustępów

•  Powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy. Odległość może być większa dla pracowników pracujących stale na otwartej
  przestrzeni, lecz nie przekraczać 125 m od najdalszego stanowiska pracy.
• Powinny mieć wejściowe pomieszczenie izolujące, wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody (co najmniej jedna umywalka na trzy miski ustępowe lub pisuary, nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie).
• W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje mniej niż 10 osób, ustępy mogą znajdować się nie dalej niż na
  sąsiedniej kondygnacji.
• Zainstalowane w toaletach miski ustępowe i pisuary powinny być spłukiwane bieżącą wodą i podłączone do kanalizacji.

Szatnie

Wymagania dotyczące szatni
Szatnia powinna zapewniać bezkolizyjny ruch pracowników między pracownikami przebranymi w odzież własną, a wracającymi z zakładu w odzieży zabrudzonej.
W przypadku szatni – kobiety powinny mieć oddzielną przestrzeń, jednak zatrudniając mniej niż 5 osób na jedną zmianę – szatnia może być wspólna. Warunkiem jest zapewnienie kabin do przebierania się.

Typy szatni:

• szatnie odzieży własnej pracowników do przechowywania ubrań należących do pracowników (odzież ta nie powinna się stykać z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej),
• szatnie odzieży roboczej i ochronnej do przechowywania odzieży i obuwia roboczego i środków ochrony indywidualnej,
• szatnie podstawowe przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej,
• szatnie przepustowe, składające się z części przeznaczonej na odzież własną pracowników, części na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej oraz przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

Szatnie powinny:

• być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych pomieszczeniach, suchych i w miarę możliwości oświetlonych światłem dziennym,
• mieć miejsca siedzące dla co najmniej połowy zatrudnionych na najliczniejszej zmianie,
• mieć zapewnioną czterokrotną wymianę powietrza na godzinę, a w pomieszczeniach wyposażonych w okna otwierane przeznaczonych dla nie więcej niż 10 pracowników – nie mniejszą niż dwukrotna wymiana powietrza na godzinę
•  do umywalek powinna być doprowadzona bieżąca woda ciepła i zimna.

Jadalnie

Czy wyposażenie w jadalnię jest obowiązkowe?
Tak, w przypadku kiedy pracodawca zatrudnia powyżej 20 pracowników na jednej zmianie powinien wyposażyć zakład w oddzielne pomieszczenie do spożywania posiłków. Jeżeli w zakładzie jest wykonywana wyłącznie praca biurowa – nie ma takiego obowiązku.

Typy jadalni:

• jadalnia do spożywania posiłków własnych,
• jadalnia do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,
• jadalnia z zapleczem do spożywania posiłków profilaktycznych.

Miejsce wypoczynku kobiet i karmiących matek

W zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę więcej niż 20 kobiet w jednym budynku należy urządzić pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej jedno miejsce na każdych 300 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie.

Specjalna pralnia

Jeśli w zakładzie pracy odzież robocza lub ochronna przeznaczona do prania może stać się powodem skażenia innej odzieży pranej jednocześnie lub jeżeli jest szczególnie zabrudzona, a także gdy wymagają tego specjalne względy higieny produkcji, powinna być urządzona specjalna pralnia odzieży wyposażona w mechaniczne urządzenia do prania.

Pomieszczenia chroniące

Przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsc pracy pomieszczenia umożliwiające im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się i zmianę odzieży.

Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków. Temperatura w pomieszczeniach powinna wynosić co najmniej 16°C.

Jak wyglądają pomieszczenia sanitarno-higieniczne w Waszych zakładach pracy?

Potrzebujesz doradztwa w zakresie bezpieczeństwa pracy? Skontaktuj się z nami, a my przygotujemy dla Ciebie instrukcję BHP.