Czy do umowy zlecenia potrzebne są badania lekarskie?

Na początek odpowiedzmy sobie na pytanie, czym różni się umowa zlecenie od umowy o pracę?

Umowa o pracę a umowa zlecenie – różnice

Jeśli chodzi o umowę o pracę, to pracodawca ma bezwzględny obowiązek kierowania pracowników na badania lekarskie. Natomiast umowa zlecenie  w przeciwieństwie do umowy o pracę, nie jest wykonywana pod ich kierownictwem, nie ma też konieczności podania miejsca wykonywania zlecenia, a co z tego wynika – tę formę zatrudnienia cechuje spora elastyczność i swoboda. A zatem… czy badania lekarskie przy umowie zlecenia są  potrzebne i są obowiązkiem dla zleceniobiorców ?

Co na temat badań lekarskich mówi kodeks pracy?

Kodeks pracy w sposób jasny precyzuje, że to pracodawca powinien zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym, które wykonują pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (art. 304 kp). 

Zapis ten wskazuje jednoznacznie, że bezpieczne warunki powinny być zapewnione nie tylko pracownikom, ale również zleceniobiorcom. 

Jednak nie oznacza to, że zleceniodawca musi koniecznie skierować zleceniobiorcę na badania, a raczej wskazuje, że zleceniobiorca jest także narażony na ryzyko związane z wykonywaniem danej pracy i powinien ją wykonywać w odpowiednich warunkach.

Czy badania lekarskie przy umowie zlecenia są potrzebne?

Mimo że z przepisów nie wynika wprost, że zleceniodawca ma obowiązek skierować zleceniobiorcę na badania, natomiast musi on zapewnić mu bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jak więc ocenić, czy dany zleceniobiorca powinien zostać skierowany na badania przy umowie zlecenia?

Mianowicie to zleceniodawca podejmuje decyzję, czy zleceniobiorca powinien być skierowany na badania i przy tej decyzji powinien wziąć pod uwagę rodzaj wykonywanej pracy i stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy.

Jeśli wykonywane czynności niosą wysoki stopień zagrożenia, to wskazane jest, aby taki zleceniobiorca był dopuszczony do wykonywania zlecenia tylko po wykonaniu przez niego badań oraz po odpowiednim przeszkoleniu z zakresu BHP.

W przypadku problemu w określeniu przez zleceniodawcę stopnia zagrożenia pomocne może być stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy w sprawie BHP samozatrudnionych, który to precyzuje, że to rodzaj wykonywanego zlecenia powinien determinować, czy zleceniobiorca powinien zostać skierowany na badania oraz szkolenie BHP.

Czy zapisy zawarte w umowie zlecenia mogą określać konieczność przeprowadzenia badania?

Warto, aby zapisy dotyczące badań były zawarte w samej umowie, co zabezpieczy strony np. w przypadku niewłaściwych warunków pracy. W umowie należy również zawrzeć informację, po czyjej stronie będzie ciążył obowiązek zapłaty za badania dla zleceniobiorców.  Za takie badania zapłacić może zarówno zleceniobiorca, jak i zleceniodawca, jest to kwestia do ustalenia. Zleceniodawca nie ma bezwzględnego obowiązku pokrycia kosztów badań tak jak w przypadku pracodawcy i umowy o pracę.

Podsumowując kwestię potrzeby badań przy umowie zlecenia, należy pamiętać, że…

Zleceniodawca nie ma obowiązku kierowania zleceniobiorców na badania i szkolenia BHP. Jeśli jednak wykonywana przez zleceniobiorcę praca niesie ze sobą zagrożenie, np. praca wykonywana jest w warunkach szkodliwych, warto przeszkolić go z zakresu BHP oraz wysłać na badania lekarskie.
Jest to jednak indywidualna decyzja pracodawcy. Warto szczegółowe kwestie dotyczące badań i szkoleń BHP uregulować pomiędzy zleceniobiorcą a zleceniodawcą w samej umowie.
Pozwoli to, w razie uchybień w tej materii zarówno ze strony zleceniobiorcy, jak i zleceniodawcy, na zerwanie umowy w trybie natychmiastowym lub też (w zależności od zapisów) na odstąpienie od umowy każdej ze stron.

Masz pytania? Skontaktuj się z nami: https://ehsconsulting.pl/kontakt

Zapytaj nas o szkolenia BHP, dokumentację BHP oraz obsługę BHP.