Szkolenie wstępne BHP
W poniższej publikacji odpowiem na pytania w zakresie szkoleń wstępnych BHP m.in.: kto może prowadzić szkolenie wstępne bhp, jaki jest jego podział, kto przeprowadza instruktaż stanowiskowy i kiedy jest wymagany. Zapraszam do lektury!
Zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenie systematycznych szkoleń pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy stanowi jeden z obowiązków pracodawcy (Art. 94 k.p.). Natomiast pracownik jest obowiązany znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym (Art. 211 k.p.). Potwierdzenie obowiązku przeprowadzania szkoleń BHP znajdziemy również w Art. 2373. k.p.:
,,1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.”
Dokładne regulacje w zakresie prowadzenia szkoleń BHP znajdują się w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.2004.180.1860 z dnia 2004.08.18).
Zgodnie z § 8. wskazanego powyżej rozporządzenia:
,,Szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje:
1) szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej „instruktażem ogólnym”;
2) szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej „instruktażem stanowiskowym”.”
Uczestnikami szkolenia wstępnego BHP są osoby, które rozpoczynają pracę w danym zakładzie pracy.
W pierwszej kolejności przeprowadzany jest instruktaż ogólny, który ma na celu zaznajomienie pracownika z:
- podstawowymi przepisami bhp zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy,
- przepisami oraz zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy,
- zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
Kto przeprowadza instruktaż ogólny?
Instruktaż ogólny powinien zostać przeprowadzony przez pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osobę wykonującą u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawcę, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jeśli pracodawca chciałby sam wykonywać zadania służby bhp w zakładzie, a zarazem zatrudnia do 10 pracowników albo zatrudnia do 50 pracowników jeśli jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych musi posiadać ukończone szkolenie dla służby bhp (zgodnie z Art. 23711 k.p.).
Prawodawca daje możliwość przeprowadzenia instruktażu ogólnego nie tylko przez pracownika służby BHP, natomiast osoba powinna zapoznać się z ramowym programem szkolenia (ZAŁĄCZNIK Nr 1 -RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA zawarty w rozporządzeniu, tabela poniżej).
Co z instruktażem stanowiskowym?
Drugą częścią szkolenia wstępnego BHP jest instruktaż stanowiskowy. Instruktaż powinien zostać przeprowadzony nowo zatrudnianym pracownikom, a także zmieniającym stanowisko pracy oraz w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, tj. w razie zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Szkolenie jest przeznaczone również dla studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu.
Jak definiować zmianę „stanowiska pracy”?
Warto w tym miejscu przypomnieć jak definiować „stanowisko pracy” w odniesieniu do wypełniania obowiązków w zakresie BHP. W przypadku wypełniania zadań w zakresie bezpieczeństwa pracy, należy posiłkować się definicją, która została podana w rozporządzeniu w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.2003.169.1650 t.j. z dnia 2003.09.29). W rozporządzeniu „stanowisko pracy” jest definiowane jako: ,,przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.” Zatem, jeśli zmienia się nazwa stanowiska pracy w umowie o pracę, ale zmiana nie pociąga za sobą różnic w sposobie wykonywania pracy tj. używania środków, narzędzi, nie są obecne nowe czynniki szkodliwe/ uciążliwe/ niebezpieczne – z dużym prawdopodobieństwem ponowne wykonanie instruktażu stanowiskowego nie jest konieczne. Warto jednak dokładnie przeanalizować nowe stanowisko pracy i porównać z poprzednio zajmowanym przez pracownika.
Podczas instruktażu stanowiskowego powinien pozyskać:
- informacje o czynnikach środowiska pracy występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,
- wiedzę i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami dla zdrowia w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,
- wiedzę i praktyczne umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania powierzonej pracy.
Jeżeli pracownik wykonuje prace na różnych stanowiskach, szkolenie powinno uwzględniać wszystkie rodzaje prac, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika.
Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części powinny być dostosowane do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy pracownika oraz zagrożeń występujących przy przewidzianej do wykonywania przez niego pracy.
Z jakich etapów powinien składać się instruktaż stanowiskowy?
- rozmowy wstępnej instruktora z instruowanym pracownikiem,
- pokazu i objaśnienia przez instruktora całego procesu pracy, który ma być realizowany przez pracownika,
- próbnego wykonywania procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora sposobów wykonywania pracy,
- samodzielnej pracy instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora,
- sprawdzenia i oceny przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika.
Ramowy program instruktażu stanowiskowego jest również zawarty w Załączniku nr.1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.2004.180.1860 z dnia 2004.08.18, tabela poniżej).
Zatem jak widzimy instruktaż stanowiskowy dla pracowników administracyjno- biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych trwa znacznie krócej (90 minut) niż dla pozostałych grup stanowisk pracy (360 minut).
Szkolenie wstępne BHP jest niezwykle istotne, aby przekazać pracownikom podstawową wiedzę w zakresie regulacji prawnych w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy, a także zapoznać z procesem pracy, organizacją zakładu pracy. Czas szkolenia powinniśmy wykorzystać na zapoznanie pracownika z podstawową dokumentacją BHP m.in. oceną ryzyka zawodowego, instrukcjami dotyczącymi udzielania pierwszej pomocy, postępowania na wypadek pożaru i awarii.
Dzięki odpowiedniemu przeszkoleniu, pracownik będzie czuł się bardziej pewniej wykonując swoje zadania na stanowisku pracy.
Jeśli masz pytania odnośnie szkoleń wstępnych BHP – chętnie odpowiem.
A może chcesz, abym właśnie w Twojej firmie przeprowadziła szkolenie wstępne BHP?
Wystarczy, że prześlesz zgłoszenie przez formularz kontaktowy, a skontaktuję się z Tobą jak najszybciej to możliwe!
Specjalista ds. BHP, inspektor ochrony przeciwpożarowej, auditor wiodący ISO 45001:2018, biegły sądowy przy Sądzie Okręgowym w Warszawie, doradza i szkoli w zakresie bezpieczeństwa pracy w różnych branżach m.in. budownictwie, przemyśle energetycznym oraz zakładach produkcyjnych.